Kompletny poradnik na temat uprzedzeń handlowych

Uprzedzenia w handlu opisują tendencje psychologiczne i irracjonalne zachowania, które mogą wpływać na podejście tradera. Te uprzedzenia mogą prowadzić do złych decyzji, które mogą mieć znaczący wpływ na wyniki handlowe. Poniżej przeanalizujemy najczęstsze uprzedzenia handlowe, opisując, czym są i jak mogą negatywnie wpływać na strategie.

Na czym polega błąd zakotwiczenia?

Błąd zakotwiczenia to błąd poznawczy, który pojawia się, gdy inwestor zbyt mocno polega na pojedynczej informacji lub przeszłym doświadczeniu podczas podejmowania decyzji. Prostsza definicja błędu zakotwiczenia mówi, że jest to tendencja do wykorzystywania pierwszych wrażeń do kształtowania dalszej percepcji.

Zakotwiczenie, znane również jako efekt zakotwiczenia lub skupienie uwagi na jednym, jest częścią behawioralnych badań finansowych, które analizują, w jaki sposób emocje i inne czynniki zewnętrzne wpływają na wybory ekonomiczne.

Przykład błędu zakotwiczenia

Trader kupuje kontraktyCFD na UK 100 indeks. Sesja handlowa rozpoczęła się od hossy. Inwestor jest przekonany, że dzień będzie kontynuował trend wzrostowy, ponieważ był zasadniczo zakotwiczony w informacjach o "zwyżkowej passie", które otrzymał wcześniej tego dnia. Kiedy rynek wykazuje wyraźne oznaki wyczerpania, nadal twierdzi, że wciąż trwa hossa.

Czym jest błąd potwierdzenia?

Błąd potwierdzenia to błąd poznawczy, który wpływa na sposób, w jaki przetwarzamy informacje. Po raz pierwszy został zaobserwowany przez greckiego filozofa Tukidydesa, ale angielski psycholog Peter Wason stworzył ten termin w latach 60. ubiegłego wieku. 

Mniej więcej w tym czasie eksperymenty sugerowały, że ludzie są stronniczy w stosunku do informacji, które potwierdzają ich istniejące przekonania. Późniejsze badania przekształciły to zjawisko w tendencję do testowania hipotez w jednostronny sposób, koncentrując się na jednym wyniku i ignorując inne.

Przykład błędu systematycznego potwierdzenia

Inwestor posiada długą pozycję Tesla. Pomimo pojawiających się wiadomości na temat wyzwań produkcyjnych Tesli i zwiększonej konkurencji, trader decyduje się skupić na tweecie Elona Muska, z którego wynikają zwyżkowe tendencje rynku, w oparciu o jeden z jego poprzednich tweetów, który wpłynął na wzrost ceny.

Na czym polega błąd znajomości?

Błąd znajomości można wyjaśnić jako błąd poznawczy, który powoduje, że ludzie faworyzują informacje lub elementy, które są im znane. 

W handlu może to oznaczać, że inwestorzy są bardziej skłonni do podejmowania decyzji handlowych na podstawie własne doświadczenia, niż obiektywną ocenę sytuacji. Na przykład, błąd związany ze znajomością rynku może polegać na tym, że inwestor handluje wyłącznie akcjami spółek z siedzibą w jego kraju ojczystym, w sektorach dobrze mu znanych lub znanych na całym świecie.

Przykład błędu znajomości

Portfel akcji brytyjskiego tradera składa się wyłącznie z akcji brytyjskich, ze względu na nieproporcjonalnie wysoką eksponowanie tych akcji na wiadomości. Potencjalnie oznacza to, że inwestor traci korzyści z dywersyfikacji w potencjalnie bardziej lukratywnych regionach, takich jak wybrane rynki wschodzące.

Na czym polega błąd zachowania stadnego?

Błąd mentalności stadnej ma miejsce, gdy ludzie racjonalizują sposób działania na podstawie założenie, że wiele innych osób robi to samo. W psychologii handlu może to przybrać formę handlu aktywami tylko dlatego, że są one uważane za gorący towar wśród innych traderów, co może prowadzić do baniek aktywów. 

Instynkt stadny może również prowadzić do panicznego kupowania (lub sprzedawania) po zaobserwowaniu rosnącej liczby osób, które to robią. 

Błąd zachowania stadnego wynika z przekonania, że podążanie za tłumem doprowadzi do pożądanych rezultatów, ponieważ bezpieczeństwo tkwi w przewadze liczebnej. Jednakże jest to głębiej zakorzenione; nikt świadomie nie decyduje się podążać za stadem, jest to po prostu w nas wszczepione.

Przykład błędu zachowania stadnego

Podczas bańki internetowej pod koniec lat 90. i na początku XXI wieku wiele osób zaczęło gorączkowo inwestować w amerykańskie spółki technologiczne związane z Internetem, niezależnie od ich wartości fundamentalnych. W rezultacie ceny akcji spółek technologicznych gwałtownie wzrosły, a następnie spadły.

Na czym polega błąd pewności wstecznej?

Błąd pewności wstecznej to tendencja do patrzenia wstecz na wydarzenie, którego nie można było przewidzieć i myślenia, że wynik był łatwy do przewidzenia. Jest to również znane jako efekt "wiedziałem, że tak będzie" lub "pełzający determinizm". Zdarza się to w różnych sytuacjach, od wydarzeń sportowych po wybory i pogodę, i może mieć wpływ na psychologię handlu.

Handel wiąże się z dokonywaniem wielu prognoz dotyczących kierunku rynku, aktywów, w które warto inwestować, instrumentów pochodnych, którymi warto handlować itp. Trader prawie na pewno podejmie setki decyzji w krótkim czasie. Jeśli tylko garstka z nich okaże się trafna, możliwe, że efekt pewności wstecznej sprawi, że nasz hipotetyczny trader pomyśli, że ma coś w rodzaju dotyku Midasa, podczas gdy w rzeczywistości może mieć dość niski wskaźnik trafności.

Przykład błędu pewności wstecznej

Niedoświadczony trader zarabia pieniądze w kilku pierwszych transakcjach. Być może miał dobre informacje, szczęście lub był naprawdę sprytny. Trader nie rozumie jednak, dlaczego rynek poruszył się w taki, a nie inny sposób. 

Niezależnie od prawdziwego powodu swojego wczesnego sukcesu, uważa, że jego szczęście było nieuniknione, co prowadzi do podejmowania niepotrzebnego ryzyka, co z kolei oznacza, że może zacząć tracić pieniądze.

Na czym polega błąd negatywizmu?

Prosta definicja błędu negatywizmu to błąd poznawczy, który pojawia się, gdy trader pamięta i nadmiernie koncentruje się na negatywnych wynikach handlowych, pozwalając swoim emocjom – takim jak strach i niepokój – dyktować przyszłe decyzje.  

Negatywizm jest częścią badań behawioralnych nad finansami, które badają, w jaki sposób emocje i inne czynniki zewnętrzne wpływają na wybory ekonomiczne.

Przykład błędu negatywizmu

W przeszłości trader otworzył długą pozycję CFD na na Apple. Ze względu na szereg czynników poniósł stratę. W rezultacie nadmiernie skupia się na poniesionych stratach, co prowadzi do podejmowania decyzji opartych na strachu i irracjonalnych założeniach, a nie na trendach rynkowych i analizie. W związku z tym, nawet gdy warunki rynkowe ulegną poprawie, trader odmawia wznowienia handlu.

Na czym polega błąd nadmiernej pewności siebie?

Nadmierna pewność siebie to tendencja do przeceniania własnych umiejętności i wiedzy, co prowadzi do nadmiernej pewności siebie przy podejmowaniu decyzji. Nadmierna pewność siebie w finansach może być szkodliwa dla traderów, ponieważ prowadzi do błędów, które z kolei mogą prowadzić do strat.

Przykład błędu nadmiernej pewności siebie

Przykładem nadmiernej pewności siebie w handlu jest sytuacja, w której trader wierzy, że aktywa będą nadal poruszać się w sposób, który będzie dla niego korzystny, pomimo otrzymywania negatywnych wiadomości lub sygnałów. 

Załóżmy, że trader osiągnął kiedyś zysk, zajmując długą pozycję na kontraktach CFD na Amazon. Teraz jest pewien, że cena będzie nadal rosnąć, przez co zbyt długo utrzymuje pozycję, a to oznacza z kolei, że gdy trajektoria ceny się zmieni, poniesie znaczne straty.

Na czym polega błąd polegania na najnowszych wydarzeniach?

Błąd związany z bieżącą sytuacją ma miejsce wtedy, gdy koncentrujemy się wyłącznie na ostatnich wynikach aktywów lub najnowszych rezultatach, niezależnie od tego, czy są one udane, czy nie. Innymi słowy, błąd ten jest tendencją tradera do uwzględniania najnowszych ruchów cen, wiadomości lub informacji i ignorowania lub nieuwzględniania tego, co miało miejsce w przeszłości.

Przykład błędu polegania na tym co najnowsze

Niedoświadczony trader decyduje się rozpocząć handel akcjami. Po przeprowadzeniu pewnych badań wybiera trzy firmy, na których chciałby rozpocząć handel. Patrząc na dane tych firm z ostatnich 10 lat, ich średnie roczne zwroty wyniosły odpowiednio 20%, 30% i 50%.

Intuicyjnym wyborem może być spółka z 50% zwrotem w ciągu ostatniej dekady. Jednakże trader decyduje się unikać tej firmy, ponieważ dowiedział się, że jeden z inwestorów grupy niedawno zainwestował pieniądze w firmę, która ostatecznie zbankrutowała. 

Mimo że nie było żadnego związku między upadłą firmą a firmą z 50% zwrotem, w umyśle tradera powstało negatywne powiązanie, które wpłynęło na jego decyzję.

Na czym polega błąd przypisywania sobie zasług?

Błąd przypisywania sobie zasług, znany również jako podstawowy błąd atrybucji, to błąd poznawczy w handlu, który występuje, gdy dana osoba przypisuje pozytywne wyniki własnym umiejętnościom, ale obwinia czynniki poza ich kontrolą, takie jak pech, za straty.

Błąd przypisywania sobie zasług w handlu może prowadzić do nadmiernej pewności siebie i podejmowania nadmiernego ryzyka, ponieważ traderzy mogą przeceniać swoje umiejętności, gdy mają dobrą passę, i odwrotnie, mogą nie przyznać się do własnych błędów, gdy przegrywają.

Przykład błędu przypisywania sobie zasług

Niektóre przykłady przypisywania sobie zasług w handlu obejmują przesadne uznanie swoich umiejętności w przypadku wygranej, a obwinianie czynników zewnętrznych za porażki, nadmierna pewność siebie, ignorowanie błędów z przeszłości. Błąd ten może prowadzić do podejmowania nieuzasadnionego ryzyka, zaniedbywania zdobywania wiedzy, efektu pewności wstecznej, błędu potwierdzenia, niedokładnej samooceny, nadmiernego nacisku na krótkoterminowe wyniki.

Na czym polega błąd przetrwania?

W finansach błąd przetrwania (survivorship bias) to tendencja do postrzegania akcji, które "przetrwały" jako dokładnej reprezentacji ogólnych wyników, przy jednoczesnym pomijaniu tych akcji, które poniosły porażkę lub zostały usunięte z rynku z powodu słabych wyników lub innych czynników. Może to prowadzić do podejmowania przez inwestorów błędnych decyzji.

Przykład błędu przetrwania

W 2020 r. trader i twórca oprogramowania Michael Harris przetestował negatywny wpływ nastawienia na przetrwanie na strategie „cross-section momentum pricing” i opublikował wyniki swoich eksperymentów na blogu Price Action Lab.

W swoim teście Harris przetestował strategię podążania za trendem na dwóch różnych próbkach kwotowań, z których jedna zawierała akcje wycofane z obrotu giełdowego, a druga nie, służąc tym samym jako przykład błędu przetrwania.

Test został przeprowadzony na akcjach z Indeksu Dow Jones (US Wall Street 30)  i S&P 500 (US 500), w obu przypadkach ignorując portfel z błędem przetrwania, który wypadł znacznie lepiej, co doprowadziło Harrisa do konkluzji:

„Nieuwzględnienie błędu przetrwania może prowadzić do bardzo mylących wyników. W wielu przypadkach, po zsumowaniu błędów przetrwania i innych źródeł błędów, rzeczywiste wyniki są przypadkowe”.

Na czym polega niechęć do straty?

Niechęć do ponoszenia strat to błąd poznawczy, który odnosi się do skłonności do doświadczania większych negatywnych emocji i niepokoju psychicznego, gdy coś tracą, w porównaniu z pozytywnymi emocjami, które odczuwają, gdy coś zyskują. W handlu prosta definicja niechęci do ponoszenia strat mówi, że jest to tendencja do koncentrowania się na unikaniu strat zamiast na próbie uzyskania równoważnych zysków.

Przykład niechęci do ponoszenia strat

Inwestor posiada długą pozycję na kontrakty CFD na Meta. Kurs akcji zaczyna spadać. Kierując się niechęcią do strat, trader staje się nadmiernie przywiązany do przegranej pozycji. Mimo że rynek wykazuje wyraźne oznaki początku przedłużającego się trendu spadkowego, odmawia on ograniczenia strat poprzez zamknięcie swojej pozycji i decyduje się utrzymać ją otwartą do czasu odzyskania przez nią straty. Akcje jednak nadal spadają, a trader doświadcza jeszcze większych strat. Takie zachowanie jest często określane jako "błąd utopionych kosztów".

Jak zminimalizować błędy w handlu

Niezależnie od rodzaju błędu, można podjąć kroki w celu zminimalizowania jego skutków. Aby handlować bardziej obiektywnie, bez emocji i z mniejszą liczbą mylących punktów danych, należy pamiętać o poniższych działaniach. 

• Szukaj różnorodnych informacji: szukaj różnych źródeł informacji, zamiast polegać wyłącznie na konkretnych danych lub nagłówkach wiadomości. Może to pomóc w zapewnieniu pełniejszego i dokładniejszego obrazu potencjału handlu. Dowiedz się więcej o rynkach i podejściu do handlu na nich dzięki naszym poradnikom rynkowym. 

• Wdróż zasady handlowe: ustal ścisłe zasady handlowe, które pomogą uniknąć podejmowania impulsywnych lub irracjonalnych decyzji. Można na przykład ustalić maksymalny procent portfela, który można przeznaczyć na pojedyncze aktywa.

• Zdywersyfikuj portfel: zdywersyfikuj swój portfel pod kątem wielu aktywów lub instrumentów, ponieważ może to potencjalnie pomóc uniknąć zbytniego przywiązania do konkretnej pozycji.

• Trzymaj emocje na wodzy: zachowaj samodyscyplinę. Handel może być bardzo emocjonalną aktywnością, zwłaszcza gdy nagłe wiadomości rynkowe powodują dużą zmienność.

• Stosuj systematyczne podejście: wdrażaj systematyczne podejście do handlu jako ogólny sposób na zmniejszenie wpływu uprzedzeń emocjonalnych. Podejście to może obejmować opracowanie jasnego zestawu kryteriów handlowych i trzymanie się ich, zamiast polegania na intuicji lub subiektywnych ocenach.

• Prowadź dziennik handlowy: dziennik handlowy lub pamiętnik może pomóc ci śledzić proces podejmowania decyzji, a także wygrane i przegrane, aby zidentyfikować błędy w wynikach i przeanalizować, czy w grę wchodził błąd zakotwiczenia.

Nawet jeśli twój handel jest tak wolny od błędów, jak to tylko możliwe, nadal będziesz potrzebował solidnej strategii. Dowiedz się więcej o strategiach handlowych tutaj. Nie jesteś gotowy na rynki na żywo? Ćwicz bez ryzyka na koncie demo.