Τι είναι παράγωγο;

Τα παράγωγα είναι χρηματοπιστωτικά μέσα που «παράγονται» από την αξία ενός υποκείμενου στοιχείου ενεργητικού. Χρησιμοποιούνται συχνά από επενδυτές ως αντιστάθμιση ή μέσο προστασίας έναντι των κινδύνων. Πρόκειται για μια κερδοσκοπική πρόβλεψη σχετικά με τη μελλοντική αξία ενός αντικειμένου, συνήθως ενός υποκείμενου στοιχείου ενεργητικού όπως οι μετοχές ή τα ομόλογα. Εάν, για παράδειγμα, κάνετε μια κερδοσκοπική πρόβλεψη ότι η αξία των μετοχών θα πέσει απότομα, θα έχετε κάποια απόδοση ακόμα και όταν γίνει αυτό.

Πού συναντήσατε τον όρο «παράγωγα»;

Παντού! Από τη δεκαετία του '80, τα παράγωγα αποτελούν σημαντική είδηση και, μερικές φορές, κακή είδηση. Θεωρήθηκαν ως ένα από τα αίτια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008. Ωστόσο, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από ένα ευρύ φάσμα επενδυτών που επιθυμούν να επωφεληθούν από τις αιφνίδιες μεταβολές των τιμών.

Τι πρέπει να γνωρίζετε για τα παράγωγα...

Τα παράγωγα μπορούν να συνδεθούν με τις κινήσεις των τιμών των στοιχείων ενεργητικού, όπως μετοχές, ομόλογα, νομίσματα και επιτόκια. Ωστόσο, μπορούν να συνδεθούν και με τον πληθωρισμό, τις τιμές των ακινήτων και, σε μερικές περιπτώσεις, ακόμα και με τις καιρικές συνθήκες!

Στο πλαίσιο μιας αυστηρής διατύπωσης, υπάρχουν μόλις τρία είδη παραγώγων: τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ ή futures), οι προθεσμιακές συμβάσεις (forward contracts) και τα συμβόλαια δικαιωμάτων προαίρεσης (options). Τα ΣΜΕ και οι προθεσμιακές συμβάσεις είναι κατ’ουσίαν το ίδιο πράγμα, με τη διαφορά ότι οι τελευταίες αναμένεται να διαρκέσουν μέχρι την παράδοση του στοιχείου ενεργητικού σε αντίθεση με τα πρώτα.

Ένα ΣΜΕ ή μια προθεσμιακή σύμβαση είναι μια συμφωνία αγοράς ενός στοιχείου ενεργητικού σε ορισμένη τιμή και ορισμένη ημερομηνία. Το δικαίωμα προαίρεσης σας δίνει το δικαίωμα αλλά όχι την υποχρέωση να ενεργήσετε κατά παρόμοιο τρόπο.

Οι συμφωνίες ανταλλαγής (swaps) δεν είναι παράγωγα με την τεχνική έννοια του όρου παρά την κρατούσα γενική αντίληψη. Οι συμφωνίες ανταλλαγής συνεπάγονται την αλλαγή χρηματοπιστωτικών μέσων.

Οι συμβάσεις επί διαφορών (CFD) διαθέτουν πολλά από τα χαρακτηριστικά των παραγώγων καθώς επιτρέπουν στους συναλλασσόμενους να λαμβάνουν θέσεις επί ενός υποκείμενου στοιχείου ενεργητικού.