Ένας πλήρης οδηγός για τις προκαταλήψεις στο trading

Οι προκαταλήψεις στο trading περιγράφουν τις ψυχολογικές τάσεις και τις παράλογες συμπεριφορές που μπορούν να επηρεάσουν την στρατηγική ενός trader. Αυτές οι προκαταλήψεις μπορεί να οδηγήσουν σε κακές αποφάσεις που μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα αποτελέσματα του trading. Παρακάτω, θα εξερευνήσουμε τις πιο συνηθισμένες προκαταλήψεις στο trading, αναφέροντας τι είναι και πως μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη στρατηγική σας.

Τι είναι η προκατάληψη της αγκύρωσης;

Η προκατάληψη της αγκύρωσης είναι μια γνωσιακή προκατάληψη που εμφανίζεται όταν ένας trader βασίζεται υπερβολικά σε μια μεμονωμένη πληροφορία ή εμπειρία του παρελθόντος κατά τη λήψη αποφάσεων. Ένας απλούστερος ορισμός της προκατάληψης της αγκύρωσης είναι ότι πρόκειται για την τάση να χρησιμοποιούνται οι αρχικές εντυπώσεις για τη διαμόρφωση των μετέπειτα αποφάσεων.

Η αγκύρωση, γνωστή και ως φαινόμενο αγκύρωσης ή εστιασμός, αποτελεί μέρος των μελετών της συμπεριφορικής χρηματοοικονομικής, οι οποίες εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα συναισθήματα και άλλοι εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν τις οικονομικές επιλογές.

Παράδειγμα προκατάληψης της αγκύρωσης

Ένας trader αγοράζει CFD στον δείκτη UK 100. Η συνεδρίαση ξεκίνησε με ανοδική πορεία. Ο trader είναι σίγουρος ότι η ημέρα θα συνεχιστεί σε ανοδική τάση, καθώς ουσιαστικά "αγκυροβόλησε" στις πληροφορίες σχετικά με την ανοδική τάση που έλαβε νωρίτερα εκείνη την ημέρα. Όταν η αγορά δείχνει σαφή σημάδια πτώσης, ο trader εξακολουθεί να πιστεύει ότι είναι αναδική.

Τι είναι η προκατάληψη της επιβεβαίωσης;

Η προκατάληψη της επιβεβαίωσης είναι μια γνωσιακή προκατάληψη που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες. Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον Έλληνα φιλόσοφο Θουκυδίδη, αλλά ο Άγγλος ψυχολόγος Peter Wason επινόησε τον πραγματικό όρο τη δεκαετία του 1960.

Εκείνη την εποχή, τα πειράματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι είναι προκατειλημμένοι με τις πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις τους. Αργότερα, η έρευνα επαναδιατύπωσε το φαινόμενο αυτό ως μια τάση να ελέγχονται οι υποθέσεις με μονόπλευρο τρόπο, εστιάζοντας σε ένα αποτέλεσμα και αγνοώντας άλλα.

Παράδειγμα προκατάληψης της επιβεβαίωσης

Ένας trader έχει μία θέση αγοράς στη Tesla. Παρόλο που υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με προβλήματα στη παραγωγική διαδικασία της Tesla και για αυξημένο ανταγωνισμό, ο trader επιλέγει να επικεντρωθεί σε ένα αισιόδοξο tweet του Elon Musk, βασιζόμενος στο ότι ένα από τα προηγούμενα tweets του είχε επηρεάσει θετικά τη τιμή.

Τι είναι η προκατάληψη της εξοικείωσης;

Η προκατάληψη της εξοικείωσης μπορεί να οριστεί ως η γνωσιακή προκατάληψη που αναγκάζει τους ανθρώπους να προτιμούν πληροφορίες ή αντικείμενα που τους είναι οικεία.

Στο trading, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι traders είναι πιο πιθανό να λαμβάνουν αποφάσεις με βάση τις δικές τους εμπειρίες αντί να αξιολογήσουν αντικειμενικά την κατάσταση. Για παράδειγμα, μια προκατάληψη εξοικείωσης θα μπορούσε να είναι το trading μόνο μετοχών εταιρειών που εδρεύουν στη χώρα σας, σε τομείς που σας είναι οικείοι ή που είναι παγκοσμίως γνωστές.

Παράδειγμα προκατάληψης της εξοικείωσης

Το χαρτοφυλάκιο μετοχών ενός Βρετανού trader αποτελείται αποκλειστικά από μετοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, λόγω της πολύ υψηλής έκθεσης σε ειδήσεις που αφορούν αυτές τις μετοχές. Αυτό πιθανόν να σημαίνει ότι ο trader χάνει τα οφέλη της διαφοροποίησης σε πιο κερδοφόρες επιλογές, όπως συγκεκριμένες αναδυόμενες αγορές.

Τι είναι η προκατάληψη της αγέλης;

Η προκατάληψη της αγέλης είναι όταν οι άνθρωποι εκλογικεύουν τις αποφάσεις τους με βάση το γεγονός ότι πολλοί άλλοι άνθρωποι κάνουν το ίδιο. Στην ψυχολογία του trading, αυτό θα μπορούσε να λάβει τη μορφή του trading ενός περιουσιακού στοιχείου απλά και μόνο επειδή θεωρείται πολύ δημοφιλές από άλλους, οδηγώντας ενδεχομένως σε φούσκες στις αγορές.

Το ένστικτο της αγέλης θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε αγορές (ή πωλήσεις) πανικού, αν ο trader δει έναν αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων να κάνουν το ίδιο.

Η προκατάληψη της αγέλης προέρχεται από την ιδέα ότι το να ακολουθείς το πλήθος θα οδηγήσει σε επιθυμητά αποτελέσματα, καθώς υπάρχει ασφάλεια στους αριθμούς. Αλλά είναι πιο σύνθετο από αυτό καθώς κανείς δεν αποφασίζει συνειδητά να ακολουθήσει την αγέλη, απλά είναι ένθετο μέσα μας.

Παράδειγμα προκατάληψης της αγέλης

Κατά τη διάρκεια της φούσκας dotcom στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, πολλοί άνθρωποι άρχισαν να επενδύουν μανιωδώς σε αμερικανικές εταιρείες του τεχνολογικού κλάδου, ανεξάρτητα από τα θεμελιώδη μεγέθη των εταιρειών αυτών. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές των μετοχών τεχνολογίας αυξήθηκαν υπερβολικά και στη συνέχεια κατέρρευσαν.

Τι είναι η εκ των υστέρων προκατάληψη;

Η εκ των υστέρων προκατάληψη είναι η τάση να κοιτάμε γεγονότα του παρελθόντος που δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και να σκεφτόμαστε ότι το αποτέλεσμα ήταν εύκολα προβλέψιμο. Είναι επίσης γνωστό ως το φαινόμενο "το ήξερα από την αρχή" ή "απόλυτη αιτιοκρατία". Συμβαίνει σε όλες τις κατηγορίες καταστάσεων, από τα αθλητικά γεγονότα μέχρι τις εκλογές και τον καιρό, και μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία του trading.

Το trading περιλαμβάνει την πραγματοποίηση πολλών προβλέψεων, σχετικά με την κατεύθυνση μιας αγοράς, σε ποια περιουσιακά στοιχεία να επενδύσει κανείς, ποια παράγωγα να διαπραγματευτεί, κ.λπ. Ένας trader είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα χρειαστεί να λάβει εκατοντάδες αποφάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αν έστω και μερικές από αυτές καταλήξουν να είναι ακριβείς, είναι πιθανό το φαινόμενο της εκ των υστέρων προκατάληψης να οδηγήσει τον υποθετικό μας trader να νομίζει ότι έχει ένα είδος αγγίγματος του Μίδα, ενώ, στην πραγματικότητα, μπορεί να έχει ένα αρκετά χαμηλό ποσοστό επιτυχίας.

Παράδειγμα της εκ των υστέρων προκατάληψης

Ένας άπειρος trader καταλήγει να κερδίζει χρήματα στις πρώτες του κινήσεις. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι είχε καλές πληροφορίες, ή στη τύχη, ή να ήταν πραγματικά έξυπνος. Ωστόσο, ο trader δεν καταλαβαίνει γιατί η αγορά κινήθηκε με τον τρόπο που κινήθηκε.

Ανεξάρτητα από τον πραγματικό λόγο της γρήγορης επιτυχίας του, πιστεύει ότι η καλοτυχία του ήταν αναπόφευκτη, κάτι που τον οδηγεί στη συνέχεια στην ανάληψη περιττών κινδύνων, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια χρημάτων.

Τι είναι η προκατάληψη αρνητικότητας;

Η προκατάληψη αρνητικότητας ορίζεται με απλό τρόπο ως η γνωσιακή προκατάληψη που εμφανίζεται όταν ένας trader θυμάται και εστιάζει υπερβολικά σε αρνητικά αποτελέσματα, επιτρέποντας στα συναισθήματά του, όπως ο φόβος και το άγχος, να επηρεάζουν πολύ τη λήψη αποφάσεών του.

Η προκατάληψη αρνητικότητας αποτελεί μέρος των μελετών της συμπεριφορικής χρηματοοικονομικής, οι οποίες εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα συναισθήματα και άλλοι εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν τις οικονομικές επιλογές.

Παράδειγμα προκατάληψης αρνητικότητας

Στο παρελθόν, ένας trader άνοιξε μια long CFD θέση στην Apple. Λόγω διαφόρων παραγόντων, υπέστη ζημία. Ως αποτέλεσμα, παγιδεύτηκε σε υπερβολικό βαθμό στη ζημία που υπέστη, με αποτέλεσμα να λαμβάνει αποφάσεις με βάση το φόβο και παράλογες υποθέσεις και όχι με βάση τις τάσεις της αγοράς και την ανάλυση. Έτσι, ακόμη και όταν οι συνθήκες της αγοράς βελτιωθούν, ο trader αρνείται να κινηθεί ξανά.

Τι είναι η προκατάληψη της υπερβολικής αυτοπεποίθησης;

Η προκατάληψη της υπερβολικής αυτοπεποίθησης είναι η τάση υπερεκτίμησης των ικανοτήτων και των γνώσεων του ατόμου, που οδηγεί σε υπερβολική αυτοπεποίθηση κατά τη λήψη αποφάσεων. Η προκατάληψη της υπερβολικής αυτοπεποίθησης στα χρηματοοικονομικά μπορεί να είναι ζημιογόνα για τους traders, καθώς μπορεί να τους οδηγήσει σε λάθη, τα οποία, με τη σειρά τους, μπορεί να επιφέρουν απώλειες.

Παράδειγμα προκατάληψης υπερβολικής αυτοπεποίθησης

Ένα παράδειγμα προκατάληψης υπερβολικής αυτοπεποίθησης στο trading είναι όταν ένας trader πιστεύει ότι ένα περιουσιακό στοιχείο θα συνεχίσει να κινείται με τρόπο που τον ωφελεί, παρόλο που τα σημάδια ή τα νέα είναι αρνητικά.

Ας υποθέσουμε ότι ένας trader έβγαλε κάποτε κέρδος όταν τοποθετήθηκε με long θέση σε CFD της Amazon. Τώρα αισθάνεται σίγουρος ότι η τιμή θα συνεχίσει να αυξάνεται, με αποτέλεσμα να διατηρεί τη θέση για πολύ καιρό, πράγμα που σημαίνει ότι όταν η πορεία της τιμής της αλλάξει, θα υποστεί σημαντικές απώλειες.

Τι είναι η προκατάληψη των πρόσφατων εντυπώσεων;

Η προκατάληψη των πρόσφατων εντυπώσεων είναι όταν κανείς εστιάζει μόνο στη πρόσφατη απόδοση των περιουσιακών στοιχείων ή στα πιο πρόσφατα αποτελέσματα, είτε αυτά είναι επιτυχημένα είτε όχι. Με άλλα λόγια, αυτή η προκατάληψη είναι η τάση ενός trader να εξετάζει τις πιο πρόσφατες κινήσεις των τιμών, ειδήσεις ή πληροφορίες και να αγνοεί ή να μη λαμβάνει υπόψη τι έχει προηγηθεί παλαιότερα.

Παράδειγμα προκατάληψης των πρόσφατων εντυπώσεων

Ένας άπειρος trader αποφασίζει να ξεκινήσει το trading μετοχών. Αφού πραγματοποιήσει κάποια μορφή έρευνας, εντοπίζει τρεις εταιρείες που τον ενδιαφέρουν. Εξετάζοντας τα στοιχεία αυτών των εταιρειών τα τελευταία 10 χρόνια, οι μέσες ετήσιες αποδόσεις τους ήταν 20%, 30% και 50% αντίστοιχα.

Μια διαισθητική επιλογή θα μπορούσε να είναι η εταιρεία με απόδοση 50% την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, ο trader τελικά αποφασίζει να αποφύγει αυτή την εταιρεία καθώς έμαθε ότι πρόσφατα ένας από τους επενδυτές του ομίλου επένδυσε χρήματα σε μια εταιρεία που κατέληξε σε πτώχευση.

Παρόλο που δεν υπήρχε καμία σύνδεση μεταξύ της εταιρείας που πτώχευσε και της εταιρείας με την απόδοση 50%, δημιουργήθηκε μια αρνητική σύνδεση στο μυαλό του trader και επηρέασε την απόφασή του.

Τι είναι η εγωκεντρική προκατάληψη;

Η εγωκεντρική προκατάληψη είναι μια γνωσιακή προκατάληψη στο trading που εμφανίζεται όταν ένα άτομο αποδίδει τα θετικά αποτελέσματα στις δικές του ικανότητες, αλλά κατηγορεί παράγοντες εκτός του ελέγχου του, όπως η κακή τύχη, για τις απώλειες.

Η εγωκεντρική προκατάληψη στο trading μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αυτοπεποίθηση και υπερβολική ανάληψη κινδύνου, καθώς οι traders μπορεί να υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους όταν βρίσκονται σε σερί επιτυχημένων αποτελεσμάτων, και αντίστροφα, μπορεί να μην αναγνωρίζουν τα λάθη τους όταν χάνουν.

Παραδείγματα της εγωκεντρικής προκατάληψης

Ορισμένα παραδείγματα της εγωκεντρικής προκατάληψης στο trading περιλαμβάνουν την ανάληψη υπερβολικής ευθύνης στα επιτυχημένα αποτελέσματα, την επίρριψη ευθυνών σε εξωτερικούς παράγοντες στα αρνητικά αποτελέσματα, την υπερβολική αυτοπεποίθηση, την μη κατανόηση λαθών του παρελθόντος. Η προκατάληψη μπορεί να οδηγήσει σε αδικαιολόγητη ανάληψη κινδύνων, σε αποτυχία μάθησης, σε εκ των υστέρων προκατάληψη, σε προκατάληψη επιβεβαίωσης, σε ανακριβή αυτοαξιολόγηση και σε υπερβολική έμφαση στα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα.

Τι είναι η προκατάληψη της επιβίωσης;

Στα χρηματοοικονομικά, η προκατάληψη της επιβίωσης είναι η τάση να θεωρούνται οι μετοχές που έχουν "επιβιώσει" ως μία ακριβής αναπαράσταση της συνολικής απόδοσης, ενώ αγνοούνται οι μετοχές που απέτυχαν ή απομακρύνθηκαν από την αγορά λόγω κακής απόδοσης ή άλλων παραγόντων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τους traders σε λανθασμένες αποφάσεις.

Παράδειγμα προκατάληψης της επιβίωσης

Το 2020, ο trader και προγραμματιστής λογισμικού Michael Harris δοκίμασε και έγραψε σχετικά με την επίδραση της προκατάληψης της επιβίωσης στη διασταυρούμενη δυναμική στο Price Action Lab Blog.

Στη δοκιμή του, ο Harris δοκίμασε μια στρατηγική ακολουθίας τάσης σε δύο διαφορετικά δείγματα τιμών, το ένα από τα δείγματα περιλάμβανε μετοχές που είχαν διαγραφεί από το χρηματιστήριο και το άλλο όχι, και ως εκ τούτου χρησίμευε ως παράδειγμα της προκατάληψης της επιβίωσης.

Η δοκιμή έγινε σε μετοχές από τον δείκτη Dow Jones (US Wall Street 30) και τον S&P 500 (US 500), και στις δύο περιπτώσεις, αγνοώντας ότι το χαρτοφυλάκιο με προκατάληψη επιβίωσης είχε σημαντικά καλύτερες επιδόσεις, οδηγώντας τον Harris στο συμπέρασμα:

"Η μη συνειδητοποίηση της προκατάληψης της επιβίωσης μπορεί να οδηγήσει σε εξαιρετικά παραπλανητικά αποτελέσματα. Σε πολλές περιπτώσεις, όταν προστίθενται η προκατάληψη της επιβίωσης και άλλες προκαταλήψεις, τα πραγματικά αποτελέσματα είναι τυχαία."

Τι είναι η προκατάληψη αποστροφής απώλειας;

Η αποστροφή απώλειας είναι μια γνωσιακή προκατάληψη που αναφέρεται στην τάση των ατόμων να βιώνουν μεγαλύτερα αρνητικά συναισθήματα και ψυχολογική δυσφορία όταν χάνουν κάτι, σε σύγκριση με τα θετικά συναισθήματα που νιώθουν όταν κερδίζουν κάτι. Στο trading, ένας απλός ορισμός της αποστροφής απώλειας είναι ότι πρόκειται για την τάση να εστιάζουμε στην αποφυγή απωλειών αντί να προσπαθούμε να αποκτήσουμε ισοδύναμα κέρδη.

Παράδειγμα προκατάληψης αποστροφής απώλειας

Ένας trader κατέχει μια θέση long σε CFD της Meta. Η μετοχή αρχίζει να πέφτει. Με γνώμονα την αποστροφή απώλειας, ο trader προσκολλάται υπερβολικά σε μια θέση που προκαλεί απώλεια. Παρόλο που η αγορά δείχνει σαφή σημάδια πτωτικής τάσης, αρνείται να περιορίσει τις απώλειές του κλείνοντας τη θέση και αποφασίζει να τη διατηρήσει ανοικτή προσδοκώντας σε ανάκαμψη. Ωστόσο, η μετοχή συνεχίζει να πέφτει και ο trader υφίσταται ακόμη μεγαλύτερες απώλειες. Μια τέτοια συμπεριφορά αναφέρεται συχνά ως "πλάνη του χαμένου κόστους".

Πως να περιορίσετε τις προκαταλήψεις στο trading

Όποια προκατάληψη κι αν έχετε, μπορείτε να λάβετε μέτρα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών της. Λάβετε υπόψη σας τις ακόλουθες ενέργειες για να κάνετε trading πιο αντικειμενικά, με λιγότερο συναίσθημα και λιγότερα παραπλανητικά στοιχεία.

• Αναζητήστε πληθώρα πληροφοριών: ενημερωθείτε μέσα από ένα εύρος πηγών πληροφόρησης, αντί να βασίζεστε αποκλειστικά σε μία συγκεκριμένη πηγή ή τίτλο είδησης. Αυτό θα μπορούσε να παρέχει μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις δυνατότητες της εκάστοτε συναλλαγής. Μάθετε περισσότερα για τις αγορές και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να προσεγγίζετε το trading με τους οδηγούς αγοράς.

• Εφαρμογή κανόνων στο trading: ορίστε αυστηρούς κανόνες στο trading που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε τη λήψη παρορμητικών ή παράλογων αποφάσεων. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να ορίσετε ένα μέγιστο ποσοστό του χαρτοφυλακίου σας που να διατίθεται σε ένα μόνο περιουσιακό στοιχείο.

• Διαφοροποιήστε το χαρτοφυλάκιό σας: διαφοροποιήστε το χαρτοφυλάκιό σας με πολλαπλά περιουσιακά στοιχεία ή μέσα, καθώς αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε την επιμονή σε μια συγκεκριμένη θέση.

• Κρατήστε τα συναισθήματά σας υπό έλεγχο: διατηρήστε την αυτοπειθαρχία σας. Το trading μπορεί να είναι μια ιδιαίτερα συναισθηματική δραστηριότητα, ειδικά όταν ξαφνικά νέα της αγοράς οδηγούν σε υψηλή μεταβλητότητα.

• Χρησιμοποιήστε μια σταθερή στρατηγική: εφαρμόστε μια σταθερή στρατηγική στο trading ως μία μέθοδο για να μειώσετε τον αντίκτυπο των συναισθηματικών προκαταλήψεων γενικά. Μία καλή προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός σαφούς συνόλου κριτηρίων trading και την τήρησή τους, αντί να βασίζεται στη διαίσθηση ή σε υποκειμενικές κρίσεις.

• Κρατήστε ημερολόγιο trading: Ένα ημερολόγιο trading θα μπορούσε να σας βοηθήσει να παρακολουθείτε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, καθώς και τα κέρδη και τις απώλειες, ώστε να εντοπίζετε τα λάθη απόδοσης και να αναλύετε κατά πόσον υπάρχει προκατάληψη αγκύρωσης.

Ακόμα και αν το trading σας είναι αρκετά απαλλαγμένο από προκαταλήψεις, θα χρειαστείτε μια σταθερή στρατηγική. Μάθετε περισσότερα για στρατηγικές trading εδώ. Δεν είστε έτοιμοι για τις live αγορές; Εξασκηθείτε χωρίς κίνδυνο με έναν λογαριασμό demo.